Partnerstwo publiczno-prywatne korzyści i wady
Jak wskazałem w ostatnim felietonie na temat „Finansowe wyzwania samorządów – cienie autonomii lokalnej”, partnerstwo publiczno-prywatne to szansa na pozyskanie dodatkowych środków i realizację inwestycji, które będą korzystne dla społeczności lokalnych.
Stąd podjąłem krótką analizę tematu Partnerstwa publiczno prywatnego, jego zalety i ryzyka
Partnerstwo publiczno-prywatne, znane pod skrótem PPP, od lat budzi wiele emocji i wywołuje
różnorodne opinie zarówno wśród ekspertów, jak i opinii publicznej. To forma współpracy między
sektorem publicznym (rządem, samorządami) a prywatnym, która ma na celu realizację inwestycji
infrastrukturalnych, projektów usługowych czy innowacyjnych rozwiązań. Na pierwszy rzut oka, idea
wydaje się być prosta i klarowna – sektor publiczny zyskuje dostęp do kapitału prywatnego, a
prywatny czerpie korzyści z zysków i długoterminowej stabilności. Jednak w praktyce, tak jak w każdej
umowie, diabeł tkwi w szczegółach. Przyjrzyjmy się zatem najważniejszym wadom i zaletom tego
rodzaju partnerstwa.
Zalety partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP)
Większa efektywność w realizacji projektów
Sektor prywatny jest zazwyczaj bardziej elastyczny i lepiej dostosowany do szybkich zmian niż sektor publiczny. Dzięki temu, projekty realizowane w ramach PPP mogą przebiegać sprawniej i być lepiej zarządzane. Prywatne przedsiębiorstwa, mające na uwadze własny zysk, często wprowadzają innowacje i efektywnie zarządzają kosztami, co może prowadzić do wyższej jakości realizacji projektu.
Nowe środki dla sektora publicznego
PPP pozwala na realizację dużych inwestycji bez natychmiastowego obciążania budżetu publicznego. Dzięki zaangażowaniu sektora prywatnego, rząd czy samorządy mogą finansować infrastrukturę lub usługi, które w innym przypadku musiałyby czekać na lepsze czasy. Jest to szczególnie ważne w krajach o ograniczonych środkach publicznych, gdzie potrzeby inwestycyjne są ogromne.
Podział ryzyka
PPP umożliwia przeniesienie części ryzyka na partnera prywatnego. Ryzyka takie jak opóźnienia, przekroczenia kosztów czy problemy z jakością wykonania, mogą być w części pokrywane przez stronę prywatną. To sprawia, że sektor publiczny jest mniej obciążony nieprzewidzianymi trudnościami.
Wielofunkcyjne projekty
Dzięki PPP możliwe jest realizowanie projektów, które nie ograniczają się tylko do jednej funkcji. Przykładem może być budowa autostrad, które w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego są finansowane przez prywatne firmy w zamian za późniejsze pobieranie opłat od użytkowników.
Wady partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP)
Wysokie koszty długoterminowe
Chociaż PPP może przynieść korzyści w postaci krótkoterminowego zastrzyku kapitału, długoterminowe koszty często okazują się wyższe niż w przypadku tradycyjnego finansowania publicznego. Projekty PPP wymagają długoterminowych zobowiązań finansowych, które mogą obciążać budżet przez dekady. W konsekwencji, ostateczny koszt dla podatników może być znacznie większy niż pierwotnie zakładano.
Brak pełnej kontroli
W ramach PPP sektor publiczny oddaje część kontroli nad projektem partnerowi prywatnemu. W praktyce oznacza to, że decyzje o zarządzaniu, kosztach czy jakości usług mogą być podejmowane przez firmę prywatną, co nie zawsze jest zgodne z interesem publicznym. Może to prowadzić do sytuacji, w której usługi publiczne są realizowane w sposób zadowalający dla inwestorów, ale niekoniecznie dla obywateli.
Możliwość nierówności w dostępie do usług
W przypadku projektów takich jak budowa autostrad, szpitali czy szkół, partnerzy prywatni często dążą do maksymalizacji zysków. To może prowadzić do nierówności w dostępie do usług, na przykład poprzez wprowadzenie opłat za korzystanie z infrastruktury lub selekcji użytkowników, co z kolei ogranicza dostęp dla mniej zamożnych grup społecznych.
Długotrwałe negocjacje i skomplikowane umowy
Realizacja projektów PPP wymaga szczegółowych negocjacji i precyzyjnie skonstruowanych umów. Te procesy są czasochłonne, kosztowne i wymagają specjalistycznej wiedzy prawnej i ekonomicznej. Niekiedy prowadzi to do opóźnień w realizacji projektów, a także do sporów prawnych na późniejszych etapach.
Podsumowanie
Partnerstwo publiczno-prywatne to narzędzie, które może przyczynić się do rozwoju infrastruktury i usprawnienia realizacji projektów publicznych, ale jak każde rozwiązanie, niesie za sobą zarówno korzyści, jak i ryzyka. Kluczowe jest, aby przy podejmowaniu decyzji o wchodzeniu w tego typu partnerstwo, sektor publiczny dokładnie analizował warunki umowy i dbał o interesy obywateli. PPP może być skuteczne, ale pod warunkiem, że jest stosowane z rozwagą i transparentnością, a długoterminowe koszty oraz społeczne skutki są starannie rozważane.
Grzegorz Bebłowski
Doświadczony ekspert w dziedzinie zamówień publicznych, działający w branży od 2007 roku. Jako pełnomocnik Ogólnopolskiego Porozumienia Organizacji Samorządowych, przyczynił się do istotnych zmian legislacyjnych, co zostało docenione medalami i wyróżnieniami. Posiada solidne wykształcenie prawnicze i ekonomiczne z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego oraz Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie.
Jako biegły sądowy i członek Polskiego Stowarzyszenia Rzeczoznawców i Biegłych Sądowych, publikuje artykuły i bierze udział w debatach branżowych, dbając o najwyższe standardy etyczne w swojej pracy.
Jako biegły sądowy i członek Polskiego Stowarzyszenia Rzeczoznawców i Biegłych Sądowych, publikuje artykuły i bierze udział w debatach branżowych, dbając o najwyższe standardy etyczne w swojej pracy.
